Krótki słowniczek nazw i terminów, cz. 1.

        Poniżej prezentuję krótki słowniczek, który pomoże zorientować się w świecie mangi tym z Was, którzy kompletnie nie orientują się w temacie, być może chcieliby się nim zainteresować. Zamieściłam w nim terminy, które stanowią absolutną podstawę tego światka – natknąć się na nie można chociażby w recenzjach japońskich komiksów czy na stronach będących ich bazami danych technicznych, o prywatnych rozmowach fanów nie wspominając. Miejcie na uwadze, że w zasadzie każde z tych pojęć stanowi materiał na osobny artykuł i darujcie ogólnikowość definicji. Wszędzie napisałam, że "mangi", "gatunek mangi", ale te pojęcia odnoszą się oczywiście również do anime. Ze względu na długość postanowiłam tym razem podzielić wpis na dwie części.

Shoujo/shōjo (z jap. „dziewczyna”) – mangi, których grupą docelową są dziewczęta przede wszystkim w wieku nastoletnim. W tego typu tytułach romans jest z reguły wątkiem pierwszoplanowym. Konwencja świata może być bardzo różna, od fantasy poprzez realia historyczne aż po zwykłą obyczajówkę (i ta ostatnia zdecydowanie dominuje). Głównymi bohaterkami a zarazem narratorkami historii są licealistki, a cała akcja osadzona zostaje wówczas w rzeczywistości szkolnej i skupia się na przeżyciach zakochanej dziewczyny. Shoujo charakteryzują się także pewną idealizacją świata i ukochanego oraz typowo dziewczęcym, radosnym i różowawym spojrzeniem na życie. Zazwyczaj takie tytuły są strawne tylko dla grupy docelowej, ale istnieje wcale spora grupka wyjątków, o których jakości świadczy właśnie stosunkowo duża popularność wśród czytelników męskich.

Shounen/shōnen (z jap. „chłopak”) – mangi skierowane do chłopców w różnym wieku. Zazwyczaj są to typowe przygodówki, których akcja osadzona zostaje w świecie alternatywnym. Główny bohater to najczęściej zwyczajny nastolatek, który na początku historii w ten czy inny sposób odkrywa w sobie jakieś moce, a następnie stawia sobie cel, jaki miałby osiągnąć przy ich pomocy – a z reguły w grę prędzej czy później wchodzi ratowanie świata razem ze zdobytymi w ten czy inny sposób przyjaciółmi. Od tych zasad istnieją oczywiście liczne odchyły, ale powyżej zaprezentowałam najbardziej klasyczny model mangi shounen. Shouneny, w przeciwieństwie do shoujo, są na tyle uniwersalne, że dziewczyny (zwłaszcza poza granicami Japonii) sięgają po nie niezwykle często.

Josei (z jap. „kobieta”) – mangi skierowane do kobiet, które trochę już w życiu przeszły – założenia są takie, żeby czytelniczki identyfikowały się z głównymi bohaterkami, gdyż mają lub miały te same problemy co one. W praktyce oznacza to, że po tego typu tytuły sięgają zazwyczaj panie powyżej dwudziestego roku życia, choć nie pogardzą nimi także mężczyźni w podobnym wieku. Josei charakteryzują się o wiele dojrzalszym podejściem do miłości, jak i życia w ogóle – można je porównać do shoujo, którym zdjęto różowe okulary, bo problematykę mają stosunkowo bliską, z tą różnicą, że bohaterkami są osoby dorosłe lub wkraczające właśnie w dorosłe życie.

Seinen (z jap. „mężczyzna”) – tym razem grupę docelową stanowią mężczyźni. Do tego gatunku zaliczamy większość mang akcji, science-fiction, cyberpunku i pokrewnych. Rzadziej są to rozbudowane, dojrzalsze i bardziej na poważnie tworzone shouneny – i czasem są z nimi mylone, ale podejmują inną, często poważniejszą problematykę. Zdarzają się wśród seinenów również tytuły podobne do josei – obyczajówki, które przedstawiają problemy, z jakimi na co dzień borykają się panowie. W mangach typu seinen występować może przemoc, seks i wulgaryzmy.

Shoujo-ai/shōjo-ai (z jap. „dziewczęca miłość”) – podgatunek mang należący do romansu i skupiający się na relacjach damsko-damskich. Przedstawione zostają one jednak w sposób bardzo subtelny i delikatny, a często niejednoznaczny – nie od dziś wiadomo, że przyjaźń kobieca bywa bardzo zażyła i na pierwszy rzut oka można ją czasem pomylić z miłością. Dlatego też fani określają czasem mianem shoujo-ai tytuły, w których nie pada ani jedno wyznanie czy inne dowody miłości, które – jeśli już są – ograniczają się co najwyżej do pocałunków, nic więcej nie zostaje nawet zasugerowane. Czyli niewinność w czystej postaci i takie też są z reguły bohaterki tych mang.

Yuri (z jap. „lilia”) – dojrzalsze, poważniejsze, a często i ostrzejsze shoujo-ai. Tym razem bohaterki są starsze, mniej niewinne i okazują swoje uczucia w sposób niebudzący żadnych wątpliwości. Wśród tych tytułów znajdziemy dramaty, obyczajówki i komedie, rzadziej fantasy i inne gatunki, ale również regularne porno. Często jako podstawową różnicę pomiędzy shoujo-ai i yuri podaje się fakt, iż w tym drugim występują sceny zbliżenia seksualnego – co jeszcze nie jest równoznaczne z pornografią, bo przecież wiadomo, że jedną i tą samą rzecz można pokazać w bardzo różnoraki (czyt. subtelny i typowo emocjonalny bądź nie) sposób. Ten rodzaj mang z upodobaniem czytają zarówno kobiety, jak i mężczyźni.