Nowy rok w Japonii

Ganjitsu / Oshougatsu

           Żegnanie starego roku i świętowanie nadejścia nowego w Japonii trwa około 3 dni do tygodnia, jest to tzw. shogatsu (tłum. -> w szerokim znaczeniu, jest to pierwszy miesiąc roku). To święto jest tak istotne dla Japończyków, że od 30 grudnia i przez trzy pierwsze dni nowego roku wszystkie firmy i urzędy państwowe są zamknięte (sic!). Uczniowie mają jeszcze lepiej, gdyż szkoły z tej okazji zamknięte są przeważnie przez okres 2 tygodni (sic! x2).
          Z Nowym Rokiem związana jest pewna legenda, która głosi, że tego dnia na Ziemię przybywa toshigami (tłum. -> „bóg roku”, ale początkowo „toshi” znaczyło „ryż” – było to święto, podczas którego proszono boga o bogate zbiory ryżu). Z tej okazji każdemu należy wysłać kartkę noworoczną nenganjo (tłum. -> „nenga” – życzenia noworoczne). I nie ma przesady w wyrazie „każdemu”. Kartką obdarowują się znajomi, przyjaciele, oczywiście rodziny, ale również współpracownicy, partnerzy biznesowi – nenganjo należy się nawet klientom (zwłaszcza tym dobrym, często kupującym). Nam, Polakom, może wydać się to nieprawdopodobne, ale kartki te docierają do swoich odbiorców zawsze i bez żadnych opóźnień rankiem 1. stycznia (spróbujmy tego z Pocztą Polską!).

           Bounenkai (tłum. -> „przyjęcia, aby zapomnieć rok”) organizowane są w rodzinnym gronie (ich odpowiednikiem są shinnenkai - spotkania w gronie współpracowników lub znajomych oparte głównie na piciu alkoholu; pomiędzy Nowym Rokiem a połową stycznia). Jest to czas dla członków rodziny, by spotkać się we własnym gronie i porzucić wszelkie złe wspomnienia na rzecz nowych – tych lepszych oczywiście. Na noworocznym stole w Japonii pojawiają się przeważnie zimne potrawy, gdyż uważa się, że w te dni powinno się unikać nadmiernego wysiłku i pracy (w przeszłości był to jedyny okres wakacji dla gospodyń domowych). Dominują potrawy ze smażonej ryby, kiełków soi, sunomono (tłum. ->plasterków warzyw i owoców morza).

Tradycyjne potrawy noworoczne:

        Pierwszego stycznia rodzina przy wspólnym posiłku wypija specjalną sake (tłum. -> alkohol), która ma zapewnić każdemu długie życie. Ma ona również na celu zatarcie wszystkich nieprzyjemnych wspomnień z poprzedniego roku, które dotyczą zebranych przy stole osób.

Osechi ryori - pysznie wygląda...

        Osechi ryori, składa się przeważnie z ikry śledzia, mięsa tai (tłum. -> gatunek leszcza, ryby morskiej o made-tai oznaczającego szczęście i radość), kuro mame (tłum -> czarna fasola, jedzona, by w przyszłym roku dopisało nam zdrowie), rybnej rolady kamaboko (biały kolor ryby symbolizuje czystość, różowe dodatki reprezentują szczęście, całość przypominać ma wschodzące słońce), słodkich wodorostów zrolowanych z rybą kombumaki oraz słodkiego jajecznego omletu wymieszanego z pastą rybną datemaki (przypomina zwinięty naleśnik, a więc kształt zwoju -> symbol wiedzy i talentów literackich).

czerwonym zabarwieniu; podobieństwo do

         Omochi (wyglądają jak kluski z masy z rozgniecionego gotowanego ryżu – mogą być podane z farszem) podawane z zupą miso lub sumashi, przygotowaną na bazie wywaru z warzyw i ryb (razem dają potrawę o nazwie ozoni).

         Wszystkie składniki noworocznego posiłku mają symbolizować szczęście i dobrą wróżbę. Jedzenie podawane jest w specjalnie przygotowanych, malowanych w tradycyjne wzory, pudełkach jubako.

Omochi - jak z obrazka ;)

       Jednak by móc przyjąć w dom gości, należy go najpierw pięknie wysprzątać (by stare zmartwienia nie zniszczyły pomyślności na nowy rok – wypada też uregulować długi) i ozdobić. Idealne do tego celu są kadomatsu, które mają przyciągnąć do domu pomyślność na nadchodzący rok oraz długowieczność mieszkańców, a odgonić siły nieczyste (są to ozdoby z bambusa – siła, czystość, długie życie; śliwy – nowe życie, nowy początek; sosny, festony ze słomy zwane shimenawa). Być może toshigami zwróci uwagę na tak ozdobiony dom i pobłogosławi go? Każdy z członków rodziny poniżej 20. roku życia otrzymuje od rodziców, krewnych i znajomych, którzy odwiedzą ich dom otoshidama, czyli pięknie ozdobione koperty pochibukuro z gotówką (czym starsze dziecko tym więcej pieniędzy otrzymuje).

        W noc sylwestrową wybrzmiewają dzwony świątyń buddyjskich – słyszane niemalże w każdym zakątku kraju – dokładnie 108 razy. Wielką wartość ma dla Japończyków oglądanie wschodu słońca 1. stycznia, na podstawie którego określa się jakie będą wszystkie dni tego roku (hatsu hi no de).

       

          Nowy Rok dla Japończyków ma znaczenie nie tylko kulturowe, ale i duchowe. W pierwszym tygodniu nowego roku Japończycy wyruszają na pierwszą w tym roku wizytę do chramu lub świątyni zwaną  hatsumode (3,5mln ludzi odwiedza najpopularniejszą świątynię w Tokio corocznie!). Na hatsumode zabiera się staro-roczną wróżbę-amulet, którą się później spali, a do domu zabierze nową. Japończycy modlą się do swoich bóstw o przychylność losu w nadchodzącym roku, ale również odwiedzają po drodze domy krewnym, przyjaciół i sąsiadów, by wszystkim złożyć noworoczne życzenia (a nuż kartka nenganjo nie dotarła, albo było na niej za mało napisane!). Wizyta w świątyni to dobra okazja, by oddać starą strzałę hamay (przechowywana w większości japońskich domów – niszczy wszelkie „zuo”!) oraz kupić nową, którą następnie kładzie się w ofierze bogom na specjalnej półce przy ołtarzyku shintoistycznym zwanym kamidana.

         Na Nowy Rok spotkanym znajomym życzymy Szczęśliwego Nowego Roku, czyli:
Akemashite omedeto gozaimasu!